Minister do spraw polityki senioralnej Marzenę Okła-Drewnowicz przygotowała projekt nowelizacji ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (UD239), który został wpisany do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów. Nowy pomysł dotyczy osób starszych mieszkających w niedostosowanych lokalach z barierami architektonicznymi, w mieszkaniach uniemożliwiających im samodzielne funkcjonowanie.

Wraz z wiekiem wiele osób doświadcza trudności w poruszaniu się – szczególnie dotyczy to mieszkań bez windy, z wysokimi progami czy stromymi schodami. Tego typu bariery często prowadzą do izolacji społecznej, spadku aktywności i pogorszenia stanu zdrowia. Osoby starsze stają się „więźniami” własnych domów, nawet jeśli są ich właścicielami.

Projektowane przepisy zakładają, że seniorzy zamieszkujący we własnych mieszkaniach, mieszkanie stanowiące jej własność jest niedostosowane do ich potrzeb, będą mogli zawrzeć z gminą umowę najmu senioralnego. W ramach umowy najmu senioralnego gmina będzie mogła wynająć im lokal mieszkalny dostosowany do ich potrzeb – np. z windą, bez barier architektonicznych, na parterze – a jednocześnie wynajmie od seniora jego dotychczasowe mieszkanie.

Co istotne:

• nie zmienia się stan prawny mieszkania seniora – nadal pozostaje ono jego własnością,

• w ramach umowy najmu senioralnego senior nie musi spełnić kryterium dochodowego obowiązującego w danej gminie, jak w przypadku standardowego najmu mieszkania komunalnegowchodzącego w skład mieszkaniowego zasobu gminy – wynajęcie seniorom takich mieszkań nie wynika bowiem z ich trudnej sytuacji materialnej, a z ograniczeń w codziennym życiu spowodowanych
  utrudnionym dostępem do mieszkań;

• w razie rezygnacji osoby starszej z mieszkania – własne mieszkanie jest mu zwracane,

• w razie śmierci – mieszkanie pozostaje częścią masy spadkowej.

Dotychczas gminy mogły przekazywać lokale bez barier wyłącznie osobom bez tytułu własności. Tymczasem największą grupę seniorów stanowią osoby posiadające własne mieszkania, które nie spełniają współczesnych standardów dostępności. Nowe rozwiązanie ma wypełnić tę lukę i pozwolić gminom na aktywne działanie w zakresie lokalnej polityki mieszkaniowej skierowanej do osób starszych.

W Polsce już dziś osoby w wieku 60 i więcej stanowią ponad 26% społeczeństwa(czyli ok. 9,9 mln osób). Według prognoz GUS, do 2050 roku ich udział w populacji wzrośnie do 40%. W związku z tym rosnąć będzie również zapotrzebowanie na mieszkania dostosowane do potrzeb starzejącego się społeczeństwa.

Najem senioralny to rozwiązanie, które:

• zapobiega przedwczesnemu kierowaniu do DPS,

• zwiększa dobrostan psychofizyczny osób starszych,

• pozwala utrzymać niezależność i kontakt z otoczeniem.

Planowany termin przyjęcia projektu przez RM: II kwartał 2025 r.

• projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, UD239;

• Kancelaria Prezesa Rady Ministrów.