Zaangażowanie ze strony pacjenta i jego rodziny oraz opiekuna jest kluczowym elementem w procesie zdrowienia. „Umiejętność komunikacji jest opisywana jako podstawowa, konieczna oraz najbardziej pożądana sprawność pracowników służby zdrowia”. Skuteczna komunikacja umożliwia dynamiczne dostosowanie opieki do wszystkich potrzeb chorego i jego rodziny.

Wywiad medyczny stanowi pierwszy krok w diagnostyce i jest podstawą do przeprowadzenia dalszego postępowania klinicznego. Wyniki badań wskazują, że 60-70% przypadków diagnostyki medycznej i decyzji dotyczących leczenia jest podyktowana informacją uzyskaną z wywiadu. Błędne rozpoznanie przeważnie wynika z braku możliwości skutecznego komunikowania się z pacjentem.

Efektywne rozmowa z pacjentem pozwala na:

• Dokładne zidentyfikowanie problemów, potrzeb pacjenta, opiekuna;

• Zwiększenie zadowolenia z opieki poprzez otrzymywanie dokładnej informacji;

• wzmocnienie skłonności pacjentów do stosowania się do zaleceń lekarskich;

• Pogłębienie zaufania do personelu medycznego;

• Zwiększenie satysfakcji zawodowej pracowników służby zdrowia.

Zawsze komunikacja jest centralną częścią terapii. Często zdarza się, że jest jej jedynym składnikiem. Niewątpliwie w celu zapewnienia możliwie najlepszej opieki pracownicy medyczni oraz pacjent muszą ze sobą WSPÓŁPRACOWAĆ!

Prawidłowo przeprowadzona rozmowa z chorym i/lub opiekunem, nawiązanie dobrego kontaktu warunkuje dobrą współpracę i gotowość do wypełniania zaleceń profesjonalistów /pielęgniarki, lekarza, psychologa, rehabilitanta, dietetyka/.

Chorzy prawidłowo poinformowani i zmotywowani do leczenia rzadziej zmieniają ilość przyjmowanych leków, nie rezygnują także z ich zażywania (po przeczytaniu działań niepożądanych)! Jeżeli komunikacja nie jest prawidłowa, bardzo często pacjenci nie przestrzegają zaleceń z niewiedzy lub utrwalonych mylnych przekonań. Nieprzestrzeganie zaleceń jest spowodowane także trudnościami w zakresie pamięci.

Niestosowanie się do zaleceń lekarza najczęściej oznacza, iż pacjent zaprzecza chorobie i nie chce poddać się leczeniu (np. lekarz zbyt autorytatywnie wydaje zalecenia, a pacjent protestuje przeciwko naruszaniu jego autonomii). Zapotrzebowanie na informację pacjentów i ich rodzin. Preferencje dotyczące ilości niepomyślnych informacji są uzależnione od czynników demograficznych, zwłaszcza płci, wieku i wykształcenia (Parker i wsp).

Zdaniem autorów, kobiety kładą większy nacisk na uzyskanie szczegółowych informacji na temat choroby nowotworowej oraz na konieczność otrzymania wsparcia. Ponadto pacjenci lepiej wykształceni dążą do uzyskania dodatkowych wiadomości oraz nadają większe znaczenie okolicznościom ich przekazywania.

Dla starszych pacjentów sposób w jaki uzyskują niepomyślną informację jest mniej istotny niż dla młodszych. Na preferencje dotyczące przyjmowania niepomyślnych informacji wpływają także niektóre cechy osobowościowe.

Jest to wynik dokładniejszego zrozumienia idei tej formy terapii jako sprzyjającej poprawie jakości życia, nie zaś odbieranej w kategorii miejsca związanego z umieraniem.

Zarówno pacjent, jak i jego najbliżsi są zainteresowani uzyskaniem informacji na temat choroby oraz postępowaniem terapeutycznym. Pamiętajmy jednak, że postawy chorego i jego rodziny wobec sposobu i czasu ujawnienia prawdy mogą się różnić. Wynika to z faktu usiłowania ochrony przed złymi wiadomościami, dając im fałszywą nadzieję na przyszłość.

Edukacja zdrowotna to proces kształtowania u ludzi nawyku dbania o swoje zdrowie. Zadaniem pielęgniarki jest przygotowanie pacjenta z chorobą przewlekłą, nowotworową, niepełnosprawnością i jego rodziny do samoopieki i samopielęgnacji na każdym etapie choroby, również w okresie „u schyłku życia”. Niezbędne jest kształtowanie umiejętności radzenia sobie z chorobą i niepełnosprawnością oraz udzielanie wsparcia zależnego od zapotrzebowania.

Choroby przewlekłe, nowotworowe, niepełnosprawność dotykają osób we wszystkich grupach wiekowych, ale stosunkowo najczęściej ujawniają się wśród ludzi starszych. W tej właśnie grupie częściej niż w innych obserwuje się zjawisko wielochorobowości, także w odniesieniu do chorób przewlekłych. Rodzi to potrzebę zapewnienia pacjentom należytej opieki. Zadanie to spoczywa nie tylko na środowiskowych służbach ochrony zdrowia, ale— w największym stopniu— na rodzinie osoby chorej i jej najbliższym środowisku.

Niewątpliwie, w zdecydowanej większości przypadków otoczenie osoby przewlekle chorej jest gotowe otoczyć ją troskliwą opieką. Często jednak jakość tej opieki pozostawia wiele do życzenia, gdyż nieformalni opiekunowie nie są dostatecznie dobrze przygotowani do pełnienia swoich funkcji.